به هرحال این قرار داد زمینه ای تحصیلی خوبی برای افغانها ایجاد نمود و خیلی از شاگردان را متوجه دانشگاه های هندوستان کرد که جدا از پنجصد بورس تحصیلی ، هر ساله بسیاری از شاگردان به صورت شخصی به هندوستان می آینند و در رشته های دلخواه خود مشغول درس می شوند. در این میان هزاره ها نقش بیشتری دارند و اکثرا به صورت شخصی در اینجا می آیند و در رشته های خوبی مانند انجینیری در بخش های مختلف، کامپیوتر ساینس ، اقتصاد ، هنرهای زیبا و علوم سیاسی به تحصیل می پردازند. که خوشبختانه شاگردان جاغوری رقم بشتری را نسبت به بقیه ولسوالی ها و حتی خیلی از ولایت های افغانستان  دارند.

شاگردان زیادی از لیسه هدایت در شهرهای مختلف هندوستان و در دانشگاه های این کشور حظور دارند که به درجه لسانس و فوق لسانس درس می خوانند. از تبقوس ما دونفر هستیم که اتفاقا در یک شهر و در یک دانشگاه ولی درکالج های مختلف و رشته های مختلف درس می خوانیم. خودم سال دومم را در رشته کامپیوتر ساینس BCS  پیش می برم و برادر عزیز محمد حنیف سعادت در رشته   BBA  سال دومش را پیش می برد.  ایشان به صورت شخصی آمده است و من از طریق بورس دولتی آمده ام. هردوی ما مکتب را در کویته پاکستان به اتمام رسانده ایم ، من از لیسه عالی گوهرشاد (شمامه) و ایشان از لیسه عالی نور سند فراغت دوازدهم را داریم.   به همین خاطر شاید برای بعضی دوستان کمی نا آشنا باشیم. 

دوستان زیادی از پاتو، از سنگشانده ، از داله ،از انبلاق، و از چوب بدرزار در رشته های مختلف و به درجه ای لسانس  و فوق لسانس در هندوستان درس می خوانند که همه شان فارغین لیسه هدایت و دست پرورده معلمین زحمت کش این لیسه می باشند.

خودم در شهر پونا هستم در این شهر و دانشگاه پونا (University of Pune) که در هندوستان مشهور به آکسفورد شرق می باشد تقریبا 600 تن از شاگردان افغانی (دختر و پسر)  درس می خوانند. که 140 تن این مجموعه را هزاره ها ( 5 دختر و بقیه پسر) تشکیل می دهند و در این میان شاگردان جاغوری بیشترین رقم را دارند و به تعداد 15 نفر ازاین شاگردان فارغین لیسه هدایت می باشند. در شهرهای مختلف هندوستان در دهلی جدید ، در بنگلور ، در گوا ، در چنی ، در مدراس ، در حیدر آباد ، در ممبای و بعضی شهر های دیگر هزاره ها زیاد هستند و سالهای مختلف تحصیلی شان را پیش می برند.      

سیستم درسی و آموزشی هندوستان به مراتب پیش رفته تر از سیستم آموزشی افغانستان است و مدارک تحصیلی اکثر دانشگاه های هندوستان ارزش جهانی دارند. شاگردان افغانی در سال اول دانشگاه بسیار دچار مشکلات درسی می باشند. چون زبان آموزشی و کتاب های درسی تمام دانشگاه های هندوستان انگلیسی می باشد و اکثر شاگردان افغانی مشکل جدی با زبان انگلیسی (آنهم انگلیسی به لهجه مزخرف هندی) ، با اصطلاحات انگلیسی موضوعات درسی ، نحوه درس خواندن،  نا اشنایی با سیستم امتحان و آماده گی برای آن و نا اشنایی با سیستم درسی هندوستان دارند. و علت اساسی دیگر % 80  نا آشنایی به موضوعات درسی می باشد. چون سیستم آموزشی در هندوستان به نحوی است که از صنف ده به بعد مکتب به صورت تخصصی می شود و شاگردان رشته تحصیلی خود را در واقع از صنف ده در مکتب انتخاب می کنند و در همان رشته دلخواه صنوف دهم ، یازدهم و دوازدهم را به پایان می رسانند و بعدا با چنین سابقه تحصیلی و تخصصی  وارد دانشگاه می شوند و همان رشته انتخاب شده قبلی خود را ادامه می دهند. ولی در افغانستان سیستم درسی آنقدر کهنه و به درد نخور است که حتی موضوعات درسی مضامین ساینسی دوران لیسه را در هندوستان تقریبا در دوران متوسطه مکتب می خوانند و شاگردان افغانی با چنین سابقه درسی یکدفعه وارد درس در رشته های نسبتا سنگین می شوند و به شدت دچار مشکل گردیده و سخت با نگرانی و تلاش های مستمر سال اول را به پایان می رسانند. و همین مشکلات سبب می شوند که خیلی از شاگردان افغانی رشته های مشکل را پیش برده نه توانند و مجبورا به رشته های ساده تر تغییر رشته داده و درس می خوانند. ولی در سال های بعدی مشکلات به این شکل جدی باقی نمی ماند و در صورت تلاش های فراوان شاگردان افغانی می توانند در صنف با شاگران لایق هندی رقابت کنند.        

وضعیت اقلیمی و محیطی هندوستان در شهرهای مختلف کاملا مختلف بوده و در کل ، کشور خیلی سرسبز و دارای آب و هوای خوب می باشد. کوه های سرسبز ، جنگلات فراوان ، درخت های  همیشه بهار ، دره های سرشار از طراوت و زیبایی، دریا و دریاچه های پر از آب ، ساختمان های بلند منزل منظره بسیار دیدنی را ایجاد کرده است که آدم هیچگاه احساس نگرانی نکرده و همیشه خوش و خندان می باشد.

 مردم هندوستان از نظر دانش ، تعلیم و استعداد بسیار مترقی می باشند، ولی در کل مردم بی مهر وبی محبت بوده و بسیار پول پرست می باشند.

دوستان که مایل به ادامه تحصیل در هندوستان باشند من حاظر هستم با آنان در ارتباط با چگونگی داخله گرفتن ، شرایط پذیریش در دانشگاه ها و معرفی دانشگاه های برتر و اقتصادی تر کاملا همکاری نمایم. و به هر یک شان پشنهاد می کنم که اگر شرائط مالی خوب دارند حتما اقدام نمایند، چون خیلی زیاد مصرف  نمی آید و در عوض آینده بسیار درخشان را نصیب خواهد شد.

 به امید موفقیت هریک ازجوانان پراستعداد ما.

تقدير و تشكر:

بدينوسيله از دوست عزيزم علم جان محبي بابت ارسال اين گزارش صميمانه تشكر و قدرداني مي‌شود.